Zaburzenia zachowania dziecka

Zaburzenia zachowana dziecka 

Zachowania dziecka to zazwyczaj tylko wierzchołek góry lodowej. To co widzimy powinniśmy utożsamiać również z tym co nie jest dla nas widoczne gołym okiem (np. emocje, smutek, gniew, ból, rozgoryczenie, rozwój, potrzeba kontaktu itp).

Zachowanie jest komunikacją- zachowaniu dziecka zawsze przyświeca jakiś cel, przez swoje zachowanie dziecko komunikuje nam zazwyczaj coś bardzo ważnego czego na pierwszy rzut oka nie dostrzegamy.

Zaburzenia zachowania:

– nadmierne reakcje dziecka np na przegraną

– bicie rodzica/opiekuna

– duża ilość energii zużywana przez dziecko i otoczenie

– wysokie natężenie zachowania

Obszary zaburzeń

– dziecko-dorosły

dziecko atakuje każdego dorosłego (generalizuje dorosłych, gdy został przez jednego już skrzywdzony), bo mu nie ufa, prowokuje, ukrywa swoje prawdziwe emocje, uczucia i potrzeby, manipuluje, zastrasza.

– dziecko-rówieśnicy

rywalizacja za wszelką cenę między dziećmi, dziecko robi wszystko aby pokazać siebie w jak najlepszym świetle, aby coś udowodnić rówieśnikom ale również osobom dorosłym, odrzucenie innych osób, aby potwierdzić negatywny obraz własnej osoby, który jest kreowany przez innych, izolowanie się, agresja.

– dziecko-zadanie

nie podejmuje zadania, odmawia jego wykonania lub robi coś innego, odkłada to na później, czasem wcale nie może się do tego zabrać, lub całkowicie rezygnuje, przerywa w trakcie wykonywania, nie wykorzystuje swoich możliwości.

– ja-ja (dziecko w relacji z samym sobą)

zawyżona lub zaniżona samoocena lub niestabilna samoocena powoduje, że pojawia się wiele trudności, deprecjonowanie siebie (niszczenie własnych prac, przedstawianie siebie celowo w złym świetle, aby potwierdzić to co się o nim mówi), zachowania autoagresywne, obwinianie się.

Powinniśmy pamiętać o tym, że:

– dziecko często działa kontrintuicyjnie – chce coś osiągnąć ale nie ma w sobie na tyle umiejętności społecznych i wiedzy jak się zachować, że chcąc nawiązać z kimś relacje zaczyna go szturchać itp a to nie jest prawidłowy sposób na nawiązanie relacji.

– zachowanie które można zaobserwować wynika z aktualnie przeżywanych stanów wewnętrznych (metafora góry lodowej).

– natychmiastowe oceny mogą być błędne.

– należy wielotorowo interpretować zachowania.

– uczeń trudny ma kłopot z elastycznym podejściem do sytuacji – chodzi o to, że te dzieci są bardzo usztywnione np zawiodła je jedna osoba dorosła i przenoszą to na inne osoby dorosłe (zawiodły się na rodzicu i przenoszą to na nauczycieli), zabezpieczają się one przed krzywdą która rzekomo mogłaby zostać im wyrządzona) lub na przykład chwalenie dziecka – dziecko nie reaguje dobrze na pochwały, ponieważ ciągle było krytykowane i nie wie jak ma się zachować gdy ktoś mówi o nim superlatywy.

Co ważne.

Zaburzenia zachowania i emocji mogą prowadzić do niedostosowania społecznego, dlatego tak ważne jest rozpoznawanie trudności i deficytów u dzieci i młodzieży, a potem adekwatne działania specjalistów poprzez zastosowanie odpowiednich form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, konsultacji u psychiatry dziecięcego.


Dominika Podgórska – pedagog specjalny, prowadziła terapie pedagogiczną  Małopolski Ośrodek Psychoterapii SYNAPSA Kraków