Psycholog i psychiatra o fobiach
Psycholog i psychiatra określa fobie jako wyraźne uczucie strachu lub niepokoju związane z określonym obiektem lub sytuacją, przy czym wystawienie na nie wywołuje trwający strach lub niepokój u osoby dotkniętej tą fobią. Doświadczony lęk jest zazwyczaj nieadekwatny do rzeczywistego zagrożenia, jakie prezentuje obiekt lub wydarzenie, i osoby zmagające się z specyficznymi fobiami zazwyczaj zdają sobie sprawę, że ich reakcje są nielogiczne. Pomimo tego nie są w stanie unikać tych reakcji.
Specyficzne fobie można sklasyfikować w pięć ogólnych kategorii:
1. Strach przed zwierzętami, obejmujący m.in. lęk przed psami (cynofobia), pająkami (arachnofobia) i owadami (insektofobia).
2. Lęki związane z otoczeniem naturalnym, takie jak lęk wysokości (akrofobia) czy przed burzami, obejmujące także strach przed ogniem (pirofobia) i ciemnością (nyktofobia).
3. Strach związany z krwią, urazami i zastrzykami, np. lęk przed igłami (trypanofobia) czy zabiegami medycznymi, w tym stomatologią (dentofobia).
4. Lęki sytuacyjne, np. strach przed lataniem (aerofobia), wystąpieniami publicznymi (glossofobia) czy jazdą windą (klaustrofobia).
5. Inne, takie jak strach przed wymiotami czy zadławieniem.
Specyficzne fobie mogą się ujawnić w różnym wieku, często w dzieciństwie co wymaga konsultacji z psychologiem dziecięcym lub psychiatrą dziecięcym. Fonie dają objawy okresie dojrzewania, a ich objawy mogą utrzymywać się przez całe życie. Czasem kontakt z obiektem lub sytuacją wywołującymi strach może prowadzić do ataków paniki. Według DSM-5, rocznie nawet 9 procent Amerykanów doświadcza specyficznych fobii, a u kobiet ryzyko ich wystąpienia jest dwukrotnie większe niż u mężczyzn.
Często zdarza się, że osoby z jedną fobią mają tendencję do rozwijania innych, a przeciętna osoba z fobią doświadcza trzech różnych fobii. Choć niektóre przypadki mogą być powiązane z konkretnymi wydarzeniami, większość osób z fobią nie jest w stanie wskazać źródła swojego lęku. Niektóre osoby z fobią dostosowują swoje życie, aby unikać wyzwalających czynników, na przykład przeprowadzając się w miejsca, gdzie obiekty fobiczne są rzadkie lub nie ma windy.
Czym jest agorafobia w ujęciu lekarza psychiatry?
Agorafobia to obawa przed sytuacjami, z których trudno byłoby uciec lub uzyskać pomoc, na przykład przebywanie w kinie lub w metrze. Osoby dotknięte agorafobią mogą odczuwać lęk związany z transportem publicznym, otwartymi przestrzeniami, takimi jak mosty, zamkniętymi przestrzeniami, jak windy, zatłoczonymi miejscami, takimi jak koncerty, oraz ogólnie z przebywaniem z dala od domu. Zazwyczaj doświadczają one dużego stresu, gdy znajdują się w tego rodzaju sytuacjach, i starają się unikać ich za wszelką cenę.
Dlaczego tak wiele osób doświadcza lęku wysokości?
Lęk wysokości to powszechna fobia, która często manifestuje się w intensywny sposób. Objawy często przypominają ataki paniki i obejmują drżenie, nadmierne pocenie się dłoni, uczucie nudności oraz zawroty głowy. Niektórzy ludzie zmagający się z tą fobią mogą łączyć ją z traumatycznym doświadczeniem, ale badania wskazują, że u wielu innych osób strach ten, podobnie jak klaustrofobia, wynika z większej świadomości doznań cielesnych oraz skłonności do interpretowania tych doznań jako groźnych, co prowadzi do negatywnych myśli o potencjalnych upadkach, utracie równowagi lub ataku serca.
Psychologowie z Małopolskiego Ośrodka Psychoterapii Synapsa w Krakowie o lęku społecznym
Lęk społeczny to często przejaw strachu, który przyjmuje różne formy, niekoniecznie związane z konkretnymi fobiami. Znana również jako fobia społeczna, ta forma lęku wiąże się z głębokim niepokojem związanym z oceną, oceną i odrzuceniem ze strony innych ludzi. To ogranicza radość życia dla tych, którzy z nią zmagają się. Osoby dotknięte fobią społeczną mogą unikać sytuacji, w których są poddawane krytyce lub ocenie innych, takich jak wygłaszanie przemówień, jedzenie w obecności innych, poznawanie nowych osób lub uczestniczenie w rozmowach grupowych.
Chociaż fobia społeczna nie jest formą depresji, lęk społeczny może przyczynić się do wystąpienia depresji, i vice versa. Osoby z lękiem społecznym mogą doświadczać intensywnego nieszczęścia, zwątpienia, a nawet beznadziejności, co pokrywa się z objawami depresji. Badania nad tymi dwoma warunkami ujawniają podstawowe uczucie bezwartościowości i przekonanie, że nie zasługuje się ani na szczęście, ani na przyjaźń innych ludzi. Skoncentrowanie się na tym aspekcie podczas terapii może pomóc w leczeniu lęku społecznego, zanim eskaluje on do depresji, gdzie jest konieczna wizyta u lekarza psychiatry i podjęcie psychoterapii psychodynamicznej.