Czym jest nerwica
Zaburzenia nerwicowe można opisać „jako grupę zaburzeń psychicznych spowodowanych przez czynniki psychologiczne (stresowe), polegających na zakłóceniach czynnościowych funkcji organizmu człowieka (czynności psychicznych, funkcji somatycznych oraz zachowań jednostki), niezwiązanych z uchwytnymi zmianami organicznymi” (Rabe-Jabłońska 2011, str. 221). Inaczej mówiąc, nerwica to niezrozumiałe zaburzenie somatyczne, u podłoża którego znajduje się lęk, występujący jawnie lub niejawnie. Wizyta u psychiatry lub zgłoszenie się na psychoterapię i prawidłowe rozpoznanie nerwicy niejednokrotnie poprzedzone są badaniami diagnostycznymi oraz licznymi konsultacjami z lekarzami innych specjalności.
Zaburzenia nerwicowe są najczęstszymi spośród zaburzeń zdrowia – występują one u ponad 1/5 populacji ogólnej, a w Europie nerwice stanowią najczęstszy powód zgłoszeń do lekarza, zwłaszcza do lekarzy pierwszego kontaktu. Przy odpowiednim rozpoznaniu, lekarz kieruje zgłaszającą się osobę na wizytę do lekarza psychiatry i/lub psychologa czy psychoterapeuty. Wyleczenie nerwicy wymaga więc właściwie postawionej diagnozy oraz zazwyczaj połączenia oddziaływań farmakologicznych oraz psychoterapii psychodynamicznej. „Współcześnie za podstawowy skutek zaburzeń nerwicowych uważa się utratę radości życia, co może prowadzić do wypadania z ról społecznych, rodzinnych, nadużywania systemu medycznego, uzależnień, izolacji, a także samobójstw” (tamże, s. 226).
Objawy nerwicy
To, jak zaburzenie nerwicowe objawi się u konkretnej osoby przebiega w bardzo różnorodny i zindywidualizowany sposób, natomiast wspólnym podłożem wszystkich nerwic jest lęk. Objawy nerwicy często powracają lub nasilają się po różnych stresujących wydarzeniach. Praca psychologiczna z psychoterapeutą pozwala rozpoznawać i opanowywać wpływ czynników stresowych, zmniejszając podatność do lękowego reagowania na trudne sytuacje.brak czucia, paraliże, niedowłady kończyn, napięciowe bóle głowy czy zawroty głowy, bóle różnych narządów czy części ciała, m.in. żołądka, serca, kręgosłupa,zaburzenia wzroku, słuchu; nadmierna wrażliwość na bodźce,zaburzenia czynności organów wewnętrznych,zaburzenia seksualne (przedwczesny wytrysk, zaburzenia erekcji, anorgazmia),zespoły objawów typowe dla niektórych chorób lub stanów fizjologicznych (np. napady drgawkowe padaczkopodobne, urojona ciąża),zaburzenia snu,zaburzenia poznawcze (depersonalizacja i derealizacja; obsesje, kompulsje, zaburzenia koncentracji uwagi),zaburzenia emocji (objawy depresji – obniżony nastrój, spadek lub zanik zdolności odczuwania przyjemności, brak motywacji i energii; napady lękowe, lęk nieokreślony, fobie)
Nerwica kiedyś i dziś
Termin „zaburzenia nerwicowe” ma swoją historię w dziejach psychiatrii, termin ten przeszedł znaczną ewolucję. W języku psychiatrów pojęcie to pojawiło się w XVIII wieku i stanowiło, obok depresji i psychoz, jedną z głównych grup zaburzeń (pomieszczając przede wszystkim zaburzenia lękowe). Dzisiejsza „nerwica” kiedyś określana była takimi terminami jak: nerwospazmy, ogólna nadczułość czy dystonia neuro-wegetatywna.
Obecnie obowiązujące dwa podstawowe międzynarodowe systemy klasyfikacji chorób – DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) i ICD (International Classification of Diseases) zrezgynowały z pojęcia „nerwica”, uznając ją za zbyt szeroką kategorię. Dawna „nerwica” dziś figuruje w formie wielu wyszczegółowionych jednostek diagnostycznych i jako konkretne wyodrębnione postaci:W ICD-10 znajduje się kategoria „Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną”, w której umieszczono m.in.:
– Zaburzenia lękowe w postaci fobii
– Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwica natręctw)
– Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
– Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
– Zaburzenia występujące pod postacią somatycznąW DSM-5 zaburzenia nerwicowe zostały zaklasyfikowane do następujących szerszych kategorii: „Zaburzenia lękowe” (m.in.: zaburzenie z napadami paniki, agorafobia, fobia swoistam fobia społeczna, zaburzenie lękowe uogólnione), „Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne i pokrewne”, „Zaburzenia z objawami somatycznymi”, „Zaburzenia związane z traumą i stresem” (m.in.: ostre zaburzenia stresowe, zaburzenia stresowe pourazowe), „Zaburzenia dysocjacyjne”.
Pryche i soma
Wymienione wyżej „choroby nerwicowe” charakteryzują się tym, że towarzyszy im lęk –domniemany (np. hipochondria, zaburzenia bólowe, konwersja, zaburzenia dysocjacyjne) lub odczuwany (zaburzenia lękowe).
Inną istotną cechą nerwicy jest to, że często objawy natury psychicznej występują pod postacią somatyczną, co oznacza, że jednostka doświadcza okreslonych dolegliwości fizycznych (wyżej wymienione w artykule), jednocześnie dolegliwości te nie mają żadnych podstaw somatycznych. Tak jakby problemy psychiczne zasłoniły się za maską problemów fizycznych, które to mogą dotyczyć każdej części ciała czy każdego układu organizmu. Nierzadko te „choroby somatyczne”, z którymi zgłasza się pacjent, są uporczywe, trwają latami i były przyczyną licznych badań, konsultacji czy bezowocnych leczeń szpitalnych.
W obu klasyfikacjach medycznych uznano, że nerwice spowodowane są interakcją wpływów genetycznych, biologicznych, psychologicznych oraz doświadczeń indywidualnych.
Leczenie nerwicy zakłada zazwyczaj połączone oddziaływania psychiatry i psychotepeuty. Często zaleca się psychoterapię poznawczo-behawioralną lub psychoterapię psychodynamiczną – w zależności od charakteru i podłoża zaburzeń. W przypadku dzieci i młodzieży oprócz terapii indywidualnej wskazana jest psychoterapia całej rodziny. Cenne może być również wprowadzenia technik relaksacyjnych w cały proces leczenia.
Literatura:
ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja 10, Światowa Organizacja Zdrowia 2009.
Morrison James, DSM-5 bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.
Rabe-Jabłońska Jolanta, Zaburzenia nerwicowe [w:] Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, red. M.Jarema, J.Rabe-Jabłońska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.
Popracowała :
Aleksandra Sułecka- Stelmach – psycholog i psychoterapeuta
Pracuje w nurcie psychodynamicznym i systemowym. Prowadzi psychoterapię indywidualną i terapię par.
Małopolski Ośrodek Psychoterapii SYNAPSA Kraków
tagi: psycholog kraków, psychoterapia, nerwica, objawy nerwicy, jak wyleczyć nerwice