Zaburzenia zachowana dziecka
Zachowania dziecka to zazwyczaj tylko wierzchołek góry lodowej. To co widzimy powinniśmy utożsamiać również z tym co nie jest dla nas widoczne gołym okiem (np. emocje, smutek, gniew, ból, rozgoryczenie, rozwój, potrzeba kontaktu itp).
Zachowanie jest komunikacją- zachowaniu dziecka zawsze przyświeca jakiś cel, przez swoje zachowanie dziecko komunikuje nam zazwyczaj coś bardzo ważnego czego na pierwszy rzut oka nie dostrzegamy.
Zaburzenia zachowania:
– nadmierne reakcje dziecka np na przegraną
– bicie rodzica/opiekuna
– duża ilość energii zużywana przez dziecko i otoczenie
– wysokie natężenie zachowania
Obszary zaburzeń
– dziecko-dorosły
dziecko atakuje każdego dorosłego (generalizuje dorosłych, gdy został przez jednego już skrzywdzony), bo mu nie ufa, prowokuje, ukrywa swoje prawdziwe emocje, uczucia i potrzeby, manipuluje, zastrasza.
– dziecko-rówieśnicy
rywalizacja za wszelką cenę między dziećmi, dziecko robi wszystko aby pokazać siebie w jak najlepszym świetle, aby coś udowodnić rówieśnikom ale również osobom dorosłym, odrzucenie innych osób, aby potwierdzić negatywny obraz własnej osoby, który jest kreowany przez innych, izolowanie się, agresja.
– dziecko-zadanie
nie podejmuje zadania, odmawia jego wykonania lub robi coś innego, odkłada to na później, czasem wcale nie może się do tego zabrać, lub całkowicie rezygnuje, przerywa w trakcie wykonywania, nie wykorzystuje swoich możliwości.
– ja-ja (dziecko w relacji z samym sobą)
zawyżona lub zaniżona samoocena lub niestabilna samoocena powoduje, że pojawia się wiele trudności, deprecjonowanie siebie (niszczenie własnych prac, przedstawianie siebie celowo w złym świetle, aby potwierdzić to co się o nim mówi), zachowania autoagresywne, obwinianie się.
Powinniśmy pamiętać o tym, że:
– dziecko często działa kontrintuicyjnie – chce coś osiągnąć ale nie ma w sobie na tyle umiejętności społecznych i wiedzy jak się zachować, że chcąc nawiązać z kimś relacje zaczyna go szturchać itp a to nie jest prawidłowy sposób na nawiązanie relacji.
– zachowanie które można zaobserwować wynika z aktualnie przeżywanych stanów wewnętrznych (metafora góry lodowej).
– natychmiastowe oceny mogą być błędne.
– należy wielotorowo interpretować zachowania.
– uczeń trudny ma kłopot z elastycznym podejściem do sytuacji – chodzi o to, że te dzieci są bardzo usztywnione np zawiodła je jedna osoba dorosła i przenoszą to na inne osoby dorosłe (zawiodły się na rodzicu i przenoszą to na nauczycieli), zabezpieczają się one przed krzywdą która rzekomo mogłaby zostać im wyrządzona) lub na przykład chwalenie dziecka – dziecko nie reaguje dobrze na pochwały, ponieważ ciągle było krytykowane i nie wie jak ma się zachować gdy ktoś mówi o nim superlatywy.
Co ważne.
Zaburzenia zachowania i emocji mogą prowadzić do niedostosowania społecznego, dlatego tak ważne jest rozpoznawanie trudności i deficytów u dzieci i młodzieży, a potem adekwatne działania specjalistów poprzez zastosowanie odpowiednich form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, konsultacji u psychiatry dziecięcego.
Dominika Podgórska – pedagog specjalny, prowadziła terapie pedagogiczną Małopolski Ośrodek Psychoterapii SYNAPSA Kraków