Psychiatra – Czym jest OCD ?
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) to zaburzenie, w którym osoba ma niekontrolowane natrętne myśli (obsesje) i powtarzające się czynności (kompulsje). W DSM-5 jest OCD klasyfikowane jako zaburzenie lękowe.
Przypomnij sobie chwile, kiedy wpadająca w ucho melodia nie opuszczała Twojej głowy: nieważne, co zrobisz, wciąż się kręci i jest strasznie irytująca. Teraz wyobraź sobie, że to nie jest melodia, ale myśl lub pomysł – przerażający i nie do zniesienia: „Jestem sprawcą wypadku”, „Życzę krzywdy moim bliskim, i przez to coś złego im się stanie”, „Nie wyłączyłem żelazka, a mój dom już się pali”. Osoba z OCD wie, że nie zrobiła żadnej z tych rzeczy: jeździ ostrożnie, kocha swoich bliskich i sprawdzała żelazko dziesięć razy przed wyjazdem. Ale myśli i emocje nie ustają.
Jeśli masz wątpliwości odnośnie swojego stanu, możesz skontaktować się z nami aby umówić się na konsultację u psychoterapeuty lub lekarza psychiatry. Małopolski Ośrodek Psychoterapii Synapsa w Krakowie oferuje terapię psychodynamiczną u rożnych specjalistów, żeby każdy pacjent mógł znaleźć psychologa dopasowanego do swoich potrzeb.
Kompulsje są równie natrętne i subiektywnie ważne, ale nie mają sensu działania, na przykład wyłączania i włączania światła, dopóki nie zrobisz tego „dobrze”. Z reguły kompulsje pomagają tymczasowo pozbyć się obsesji lub po prostu zmniejszyć ich intensywność. Jednak OCD czasami występuje bez elementu obsesyjnego lub kompulsywnego.
RODZAJE ZABURZEŃ OBSESYJNO-KOMPULSYYJNYCH
- Obsesja: strach przed zanieczyszczeniem i skażeniem. Kompulsja: Posprzątaj mieszkanie do perfekcyjnego stanu, pierz „do zniszczenia” kilka razy dziennie, nie dotykaj bezpośrednio rzeczy na ulicy i w komunikacji miejskiej (rób to w rękawiczkach lub przez serwetkę)Pragnienie czystości i porządku jest dla człowieka absolutnie normalne. Ale w przypadku OCD przybiera przesadną formę. Brud i mikroby wydają się być wszędzie, nie sposób poradzić sobie ze strachem i wstrętem – co sprawia, że człowiek kompulsywnie oczyszcza siebie i przestrzeń wokół.
- Obsesja: strach przed zranieniem siebie i innych. Kompulsja: Wielokrotne sprawdzanie wszystkich potencjalnie niebezpiecznych sytuacji. Czy żelazko jest wyłączone? A piec? Czy drzwi są zamknięte? Nie wystarczy, aby osoba z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym raz to sprawdziła: nie ufa swoim wspomnieniom, że już to zrobiła. Okropne obrazy pożaru lub napadu pojawiają się w umyśle i zmuszają do ciągłego sprawdzania źródeł niebezpieczeństwa.
- Obsesja: strach przed zmaterializowaniem własnych „złych” myśli. Kompulsja: Rytuały Osoba z tego typu OCD myśli, że może zrobić coś strasznego: zabić, okaleczyć lub skrzywdzić bliskich. Zdaje sobie sprawę, że nie chce tego robić – ale boi się, że i tak to zrobi. „Rytuały” pomagają pozbyć się niepokoju: np. ułóż książki w porządku alfabetycznym, zapukaj piętnaście razy w stół, stąpaj tylko po białych kafelkach. Człowiek jest irracjonalnie przekonany, że jeśli to zrobi, nikt nie będzie cierpieć.
- Obsesja: Niewłaściwe przywiązanie do rzeczy, strach przed ich utratą. Kompulsja: Gromadzenie przedmiotów. W domu osoba z tą formą OCD będzie miała wiele rzeczy, które obiektywnie nie mają żadnej wartości, ale wydają się dla niej niezwykle ważne: niechciane ubrania, stare czasopisma, zużyte opakowania. Wydaje się, że jak tylko coś wyrzucisz, to na pewno będzie obserwując pierwsze objawy u siebie lub swoich bliskich, warto udać się na konsultację do psychologa. Im wcześniej rozpocznie się praca terapeutyczna, tym mniejsza szkoda będzie dla osoby cierpiącej, i tym skuteczniejsze będzie leczenie.
W skrajnych przypadkach OCD konieczna może być również wizyta u psychiatry oraz zastosowanie leczenia farmakologicznego.
DLACZEGO LUDZIE CIERPIĄ NA ZABURZENIA OBSESYJNO-KOMPULSYJNE?
Istnieje kilka teorii wyjaśniających, dlaczego ludzie rozwijają OCD. Jedna z nich wyjaśnia powstawanie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych w oparciu o genetykę. Jeśli ktoś w Twojej rodzinie cierpiał na OCD, Ty również ryzykujesz nabyciem tego zaburzenia. Jednak naukowcom nie udało się jeszcze znaleźć genu lub grupy genów odpowiedzialnych za OCD.
Teoria psychodynamiczna sugeruje, że za OCD stoi głęboki konflikt intrapersonalny. Osoba nie może sobie uświadomić, zaakceptować i rozwiązać poważnego problemu, ale ten problem nadal powoduje niepokój. Później osoba cierpiąca nieświadomie znajduje inne źródło niepokoju, prostsze i bardziej zrozumiałe: brud, zarazki, ryzyko pożaru, itd.
CO ZROBIĆ?
Warto skontaktować się z psychoterapeutą jeśli ty:
- zauważasz, że przychodzą Ci do głowy niepokojące, agresywne, dziwne pomysły i nie możesz się ich pozbyć;
- natrętne myśli pojawiają się codziennie i skupiasz się na nich przez długi czas (ponad godzinę);
- czujesz, że jeśli nie podejmiesz pewnych działań, może się wydarzyć coś złego;
- przynajmniej raz anulowano plany ze względu na to, że musisz wykonać określoną czynność.
Wiele osób z OCD ze względu na swoją nieśmiałość obawiają się mówienia o swoich objawach. Agresywne lub dziwnie natrętne myśli nie czynią osobę złą lub szaloną. Psycholodzy-psychoterapeuci psychodynamiczni w Małopolskim Ośrodku Psychoterapii Synapsa w Krakowie na pewno nie będą oceniać w takich kategoriach, ponieważ wiedzą, iż z osobą dzieje się coś złego, a dziwne zachowania występują wbrew jej woli.